U okviru projekta “Zajedno za životnu sredinu” i programa podrške neformalnim grupama građana “Heroji u zelenoj boji”, Mladi istraživači Srbije su podržali deset projektnih ideja i inicijativa koje će doprineti zaštiti prirode i prilagođavanju na izmenjene klimatske uslove u Srbiji. Aktivni građani su udruženo, kroz partnerstva i saradnju, usmerili svoja znanja i interesovanja na izazove u životnoj sredini u svojim lokalnim zajednicama, posebno u zaštićenim područjima Srbije.
Njihove inicijative, prilagođene specifičnim potrebama loklanih zajednica, obuhvataju raznovrsne aktivnosti, od edukacije i podizanje svesti do aktivnog učešća građana u sprovođenju aktivnih mera zaštite u zaštićenim područjima. Saznajte na koji način neformalne grupe inspirišu i daju primer lokalnim zajednicama da preuzmu aktivnu ulogu u zaštiti prirode i doprinesu prilagođavanju na izmenjene klimatske uslove.
Predstavljamo vam ukratko svaku od neformalnih grupa:
Naziv projekta: Čuvari prirode ujedinjeno za efikasniji nadzor u zaštićenim područjima u Srbiji
Opis neformalne grupe: Asocijacija čuvara prirode Vojvodine i Srbije, sa sedištem u Novom Sadu, od 2009. godine aktivno radi na jačanju umrežavanja i unapređenja rada čuvarskih službi u zemlji, a i na međunarodnom nivou kroz saradnju sa Evropskom i Međunarodnom federacijom čuvara prirode. Udružili su se sa ciljem da kroz okupljanja i stručna usavršavanja čuvara zaštićenih područja na teritoriji Vojvodine i Srbije, unaprede rad ove službe.
Asocijacija kroz svoje aktivnosti promoviše partnerstvo i saradnju između neformalnih grupa građana i institucija koje se bave zaštitom prirode. Projektom su predvideli organizaciju skupa i obeležavanje Međunarodnog dana čuvara prirode u Parku prirode „Mokra gora“. Ovaj skup predstavlja prvi nacionalni i regionalni susret čuvara, što omogućava okupljanje čuvara zaštićenih područja iz cele Srbije i okolnih zemalja. Program obuhvata stručna predavanja i terenske obilaske u parku prirode i podstiče razmenu znanja, iskustava i najboljih praksi u upravljanju zaštićenim područjima, što je ključno za unapređenje njihovog rada i jačanje njihove uloge u zaštiti prirodnih resursa.
Naziv projekta: Edukativne table za kanjon Uvac: Upoznajte endemske i druge vrste
Opis neformalne grupe: “Eko Uvac” neformalna grupa građana se ove godine okupila prvi put. Prethodna iskustva i aktivne uloge članova grupe u inicijativama za zaštitu prirode i životne sredine, bili su inspiracija da se udruže i doprinesu lokalnoj zajednici. Kroz projekat su želeli da šira javnost i posetioci Specijalnog rezervata prirode “Uvac”, saznaju više o endemskim i zaštićenim retkim vrstama koje ga naseljavaju.
Naziv projekta: Pešterska ekološka oaza
Opis neformalne grupe : Neformalnu grupu “Eko-horizonti” čini zajednicu aktivista, angažovanih na zaštiti prirode i podizanju ekološke svesti u lokalnoj zajednici. Počevši od 2021. godine, grupa se posebno fokusira na ekološke izazove u vezi sa zaštitom reke Grabovice, kao i specijalnih rezervata prirode Pešter i Uvac i do sada su sproveli niz akcija i inicijativa, kako bi podstakla lokalno stanovništvo da aktivno učestvuje u očuvanju priobalnog područja i podigla svest o važnosti očuvanja prirode.
Grupa će sprovesti niz aktivnosti kako bi podstakla lokalnu zajednicu na aktivnu podršku zaštiti prirode, edukovala građane o očuvanju biodiverziteta i geodiverziteta, te promovisala održive pristupe upravljanju prirodnim resursima. Među njima je organizovanje akcija čišćenja prilaznih puteva Pešterskoj visoravni, u saradnji sa lokalnom ekološkom organizacijom i volonterima, kako bi smanjili otpad i unapredili ekosistem. Planirana je izrada informativnih tabli o Pešterskoj visoravni, koje će posetiocima pružiti detaljne informacije o prirodnim bogatstvima ovog područja i podstaknuti ih na aktivnu podršku zaštite prirode. Kroz edukativne radionice o zaštiti životne sredine namenjene srednjoškolcima, proširiće informacije i savete o održivom načinu života i važnosti biodiverziteta ovog kraja
Naziv projekta: Podržimo igru dece u prirodi
Opis neformalne grupe građana: Grupa “Igre Napolju” okupila se početkom 2023. godine s ciljem podrške boravku dece u prirodnom okruženju urbanog Beograda. Njihova misija je pružanje prilika deci da se igraju, uče i rastu u dodiru sa prirodom, promovišući direktan kontakt sa okolinom. Njihove inicijative teže stvaranju sredine koja podstiče igru na otvorenom i aktivnosti u prirodi, kako bi deca razvila svest o važnosti očuvanja prirode i uživala u njenim blagodetima.
Kroz planirane aktivnosti, “Igre napolju” nastoji da pruži primer i edukuje različite aktere o važnosti slobodne igre dece u prirodi, dok istovremeno promoviše održive prakse i zaštitu prirodnih resursa u urbanoj sredini. Planirane aktivnosti obuhvataju organizaciju webinara o važnosti igara napolju, pružajući edukativne resurse lokalnoj zajednici. Takođe, planirane su tematske ko-kreativne radionice za dizajniranje dečjeg prostora za igru u Arboretumu, u kojima će direktno učestvovati deca iz lokalne zajednice, podstičući njihovu kreativnost i angažman. Predviđen je i događaj u Arboretumu Šumarskog fakulteta, koji uključuje raznovrsne aktivnosti za učesnike i posetioce, a koje će promovisati aktivno učešće u igrama napolju i podizanje svesti o zaštiti životne sredine.
Naziv projekta: Tarsko zeleno
Opis neformalne grupe građana: Neformalna grupa nastale je 2021. godine vođena zajedničkim idejama i željom da mladi iz Bajine Bašte svojim angažovanjem doprinesu pozitivnim promenama u lokalnoj zajednici. Kroz svoj rad, grupa je organizovala više humanitarnih akcija, volonterskih ekoloških inicijativa i drugih aktivnosti usmerenih na podizanje svesti o važnosti volontiranja i očuvanja prirode među lokalnim stanovništvom.
Grupa svojim aktivnostima na projektu želi da promoviše odgovorniji odnos prema životnoj sredini među lokalnom zajednicom, naročito mladima. Svoje aktivnosti usmerila je na organizaciju eko kampa na Rastištu, na području Nacionalnog parka “Tara”. Kroz saradnju sa upravljačem NP “Tara” i lokalnim planinarskim klubom, a kroz akcije čišćenja, se direktno utiče na očuvanje prirodnog staništa i biodiverziteta u tom području. Pored toga, tokom kampa planirana je organizacija edukativnih radionica, akcije čišćenja planinarskih staza, pešačkih tura, kao i čišćenje kanjona reke Dervente i jezera Perućac, kako bi se mladi ljudi zainteresovali za brigu o svom neposrednom okruženju i da bi se podigla svest o značaju očuvanja prirodnih resursa.
Naziv projekta: Jedan cvet menja svet
Opis neformalne grupe: Grupa se okupila 2013. godine u okviru projekta Etno udruženja “Zavičaj” iz Zlakuse. Cilj grupe je okupljanje mladih, obrazovanih osoba s ruralnih područja radi njihovih obuka i uključivanja u procese ruralnog razvoja. Takođe, članovi grupe aktivno učestvuju u lokalnim inicijativama za unapređenje života u selu, odlučivanju o bitnim pitanjima za zajednicu, što doprinosi smanjenju migracija mladih sa sela u gradove.
Aktivnosti na projektu uključuju edukativne radionice o poljoprivredi, ruralnom razvoju i održivom životu, i obuhvataju organizaciju TRI VIKENDA za mlade iz lokalne zajednice i okruženja. EKO VIKEND podrazumeva ekološku akciju uređenja ulaska u selo koja uključuje lokalno stanovništvo svih starosnih doba, članove lokalne samouprave, volontere, članove Udruženja lončara Zlakuse za izradu grnčarskih lonaca za sađenje cveća, kao i članice Udruženja žena “Zlakušanke” za sadnju i zalivanje cveća u grnčarske lonce na mostu tokom letnje sezone. AGRO VIKEND uključuje radionice kalemljenja voća za mlade 16+ koji se bave poljoprivredom, dok BIO VIKEND obuhvata predavanja i radionice o poljoprivredi ne samo za decu školskog uzrasta, već i lokalne pčelare, uz posebno predavanje o medonosnim pčelama i posetu pčelarskom domaćinstvu u selu Zlakusa.
Naziv projekta: Projekat Jastrebac: Istraživanje i promocija biološke raznovrsnosti kao podrška procesu sticanja statusa zaštićenog područja
Opis neformalne grupe: Neformalna grupa “Pančićevi Istraživači“ okupila je studente Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, sa ciljem zaštite prirode i podizanja svesti o njenoj važnosti. Iskustva koja su kao student stekli, tokom terenskih akcija Biološkog istraživačkog društva „Josif Pančić“ bila su ključna za ovu grupu. Tokom tih aktivnosti imali su priliku da zajedno učestvuju u uzorkovanju, identifikaciji i popisu vrsta na različitim područjima, kao i da izrađuju detaljne terenske izveštaje. Prepoznali su značaj timskog rada i praktičnog doprinosa zaštiti prirodu i ovo iskustvo ih je motivisalo da pokrenu sopstvene inicijative i akcije usmerene ka očuvanju prirodnih resursa.
Projekat je usmeren je na organizaciji terenskog kampa na Jastrepcu, gde će studenti biologije i srodnih nauka učestvovati u monitoringu biodiverziteta. Tokom desetodnevnog kampa, pod stručnim vođstvom koordinatora Biološkog istraživačkog društva „Josif Pančić“ (BID), vršiće se uzorkovanje nezaštićenih vrsta i identifikacija zaštićenih i strogo zaštićenih na licu mesta, a po povratku u kamp, identifikacija uzoraka, predavanja i demonstracije metodologija. Glavni ciljevi projekta su pružanje iskustva studentima za dalji istraživački rad i doprinos zaštiti prirodnog područja kroz monitoring biodiverziteta.
Naziv projekta: Oplemenimo sebe i svoje okruženje
Opis neformalne grupe: Neformalnu grupu iz Sremskih Karlovaca čine aktivisti koji su se okupili u septembru 2021. godine, sa ciljem da povećaju svest među lokalnim stanovništvom i poboljšanjem uslova za zbrinjavanje napuštenih pasa. Grupa je nastavila sa aktivizmom u različitim sferama, usklađujući svoje studije i interesovanja, a s vremenom su im se priključili i novi članovi.
Projekat neformalne grupe doprinosi očuvanju životne sredine u Sremskim Karlovcima kroz podizanje ekološke svesti kako među posetiocima grada na Dunavu, tako i među lokalnim stanovništvom, kroz organizovanje edukativnih radionica za mlade, akcija čišćenja, kao i predstavljanje dobrih praksi putem dokumentarnog video snimka.
Naziv projekta: (Sa)Čuvajmo Gradac zajedno!
Opis neformalne grupe: Grupa je 2021. godina okupili ljude koji se bave gradjanskim aktivizmom s ciljem borbe za čist vazduh u Valjevu i zaštitom zdravlja građana, posebno osetljivih grupa. Grupa planira transformaciju u građansko telo za rešavanje ekoloških problema u oblasti zaštite voda, zemljišta i vazduha u Zapadnoj Srbiji.
Projektom je planirana saradnja sa upravljačem zaštićenog područja PIO „Klisura reke Gradac“, EKOD Gradac uz čiju saglasnost i prisustvo će se obaviti monitoring kvaliteta vode, a takođe planirano je i postavljanje edukativnih info tabli na više lokacija. Prikupljanje ključnih podataka o stanju reke Gradac će omogućiti identifikaciju potencijalnih zagađenja i procenu ekološkog zdravlja reke Gradac, dok će info table služiti kao stalni edukativni resurs svim posetiocima i korisnicima ovog zaštićenog područja. Rezultati analiza i informacije dobijene kroz monitoring biće predstavljeni široj javnosti, sa ciljem informisanja i edukacije lokalne zajednice o važnosti čiste vode i očuvanja prirodnih resursa.
Naziv projekta: Trčimo za tekunicu
Opis neformalne grupe: “Ujedinjeni za Kraljevac” je grupa okupljena 2018. godine, od kada udruženo rade na očuvanju Specijalnog rezervata prirode “Kraljevac”. Čine je građani sela Deliblato, koji se dugi niz godina brinu o području, unapređujući ekološku svest i razvijajući lokalnu zajednicu, kao i istraživači, koji žele da doprinesu zaštiti prirode. Grupa ima razvijenu i dobru saradnju sa upravljačem ovog zaštićenog područja, što omogućava efikasniju zaštitu i očuvanje prirodnih resursa kroz zajedničke aktivnosti i projekte.
Planiranim aktivnostima „Ujedinjeni za Kraljevac“ svojim projektom pružaju priliku lokalnoj zajednici da se aktivno uključi u očuvanje svog okruženja. Kroz organizaciju edukativne trke i radionice o tekunici deca i mladi iz lokalne sredine direktno će biti uključeni u aktivnosti. Radionice su osmišljene sa ciljem da mladi steknu znanja o ekosistemu i specifičnim vrstama koje su ugrožene a žive u njihovom neposrednom okruženju, kao i da pobude interesovanje da se dugoročno angažuju u pitanjima zaštite životne sredine. Pored toga, planirano je postavljanje edukativnih info tabli sa informacijama o staništu tekunice i značaju Specijalnog rezervata prirode “Kraljevac” kako bi doprineli informisanju među širom populacijom, uključujući posetioce rezervata, turiste i lokalne stanovnike i podsećali ih na važnost očuvanja prirode.
Program se realizuje u okviru petogodišnjeg projekta „Zajedno za životnu sredinu“ koji sprovode Beogradska otvorena škola (BOŠ) i Američka agencija za međunarodni razvoj (USAID) u saradnji sa Mladim istraživačima Srbije, Međunarodnom unijom za zaštitu prirode (IUCN), udruženjem ENECA, međunarodnom organizacijom The Nature Conservancy (TNC) i Američkom privrednom komorom u Srbiji (AmCham).
